Waddenlaboratorium

We zien dat veel kunstenaars en wetenschappers elkaar opzoeken om gezamenlijk onderzoek te doen. Welke rol kunnen zij spelen als het gaat om het beschermen van de natuur en stimuleren van een duurzaam leven?

Oerol en de Waddenacademie, met ondersteuning van het Waddenfonds, besloten op 21 oktober een symposium te organiseren om de relatie tussen kunst en wetenschap verder te onderzoeken. Het symposium gaf ons ook de gelegenheid om onder de noemer Waddenlaboratorium een nieuw programma te lanceren waarin we in de komende jaren kunst en wetenschap in relatie tot de natuur verder zullen verdiepen en verankeren op de Wadden. We werken tot nu toe veel projectmatig, maar merken dat er tijd ontbreekt om de ontwikkelingen die ontstaan uit te werken. Daarvoor is een intensieve relatie nodig zodat een duurzame samenwerking kan ontstaan.

Samenwerking

Oerol werkt al sinds 2010 in samenwerking met de Waddenacademie aan een programma waarin kunstenaars en wetenschappers aan elkaar worden gekoppeld of platform wordt geboden om nieuw werk en daarmee nieuwe perspectieven te ontwikkelen. De werken die daaruit ontstaan hebben een artistieke en een wetenschappelijke invalshoek en spelen altijd in op de actualiteit van het Waddengebied waarin ook de relatie tussen mens en natuur centraal staat. We zien dat de werkwijze en de verwantschap tussen deze twee werkvelden versterkt wordt als er tijd en ruimte is voor verdieping.

Tijdens het symposium lieten we de deelnemers kennismaken met de kunstwerken van Stef Veldhuis, Esther Kokmeijer en Elmo Vermijs die ieder in een andere vorm een samenwerking aangingen met wetenschappers Katja Phillippart, Ab van Dongeren en Kees Bastmeijer. Ze betrokken ons respectievelijk bij het belang van één enkele mossel als belangrijke schakel in een kwetsbaar ecologisch systeem, de relatie tussen de Wadden en verdwijnende eilanden op 13.282 km afstand en hoe we de verhouding met het bos en daarmee onze niet-menselijke omgeving kunnen onderzoeken en welke gevolgen dit heeft voor het toekomstige gebruik ervan in het Waddengebied.

Als we het over het klimaat hebben, dan realiseren we ons allemaal dat het een onoverzichtelijke situatie is waar we niet alleen met cijfers grip op gaan krijgen. Vaak genoeg wordt er benoemd dat we het ons niet kunnen voorstellen. Als ik lees dat de rijkste 1 procent twee keer zoveel uitstoot als de armste helft zakt de moed mij in de schoenen. Het klimaatprobleem is een mensenprobleem. Een toekomstbestendige manier van handelen moet zich mede in ons eigen doen en laten ontwikkelen, maar daar hebben we hulp bij nodig.

Verbeelding

Verbeelding wordt gezien als bijzaak. Met verbeelding los je geen overstroming of voedselschaarste op, maar het is wel noodzakelijk om ons voor te stellen waar we middenin zitten. Verbeelding zorgt niet alleen voor inzicht, maar ook voor creativiteit en het vermogen om oplossingen te bedenken die buiten onze denkkaders liggen. Dat vermogen gaan we in de toekomst vaker nodig hebben. De kunstenaars zijn de experts om ons daarin te trainen, de wetenschappers delen de kennis die er nodig is om een alarmbel te kunnen luiden en om oplossingen in de praktijk door te voeren. Tijdens het Waddenlaboratorium symposium konden we de aanzet doen deze gedachtegang te delen en hebben daaruit geleerd dat we er alleen komen door trial-and-error op te nemen in onze methodiek om vandaaruit stappen te kunnen zetten.

Terschelling

Met het Waddenlaboratorium willen we bovenal een platform met tijd en ruimte bieden om kennis en verbeelding sterker te verankeren in het Waddengebied. Dat gaan we in de komende jaren doen door middel van residenties, presentaties, Oerol colleges, veldwerken en educatieprojecten. Ook gaan we experimenteren met locatie en maatschappelijk gebonden open-calls. Het eiland Terschelling is al jaren de ideale locatie gebleken om te onderzoeken hoe het publiek wél kan worden bereikt, hoe je de thematiek van iets abstracts en groots wel dichtbij kan brengen en concreet kunt maken.

Marin de Boer is curator kunstprogrammering Oerol en projectleider Waddenlaboratorium

Dit artikel verscheen op 23 november in het Friesch Dagblad.